کودکان لجباز یکی از معضلات خانوادهها است و در این مقاله سعی شده بر دلیل رفتار این چنینی کودکان و همینطور نحوه برخورد درست با این کودکان به والدین، آموزش داده میشود.
مقدمه
یکی از معضلات و چالشهای والدین در طول دوره تربیت فرزندان، برخورد با لجبازی آنها است. والدین بسیاری همواره به این معضل برخوردند و تلاش بسیاری کردهاند که با کودکان لجباز به شکلهای مختلف برخورد کنند. در این مقاله سعی شده به شما راههای مقابله با کودکان لجباز گفته شود. در ادامه با خانواده شاد همراه باشید
تعریف لجبازی در کودکان
پیش از هر چیز، باید تعریف مشخصی از لجبازی در کودکان ارائه دهیم. ژان پیاژه معتقد بود که کودکان تا سن ۷ سالگی در مرحله خودمحوری شناختی قرار دارند و هنوز توانایی پذیرش دیدگاه دیگران را بهطور کامل ندارند. اما از آنجایی که تعریف دقیقی برای لجبازی کودکان وجود ندارد، میتوان به صورت کلی گفت که هرگونه اصرار و مقاومت کودک به هرگونه تغییر در فکر و رفتار را لجبازی میگویند.
چگونه رفتار کودکان لجباز را درک و مدیریت کنیم؟
لجبازی در برخی سنین طبیعی است، اما والدین باید آن را از استقلالطلبی کودک تفکیک کنند. واکنشهای شما تأثیر مستقیمی بر رفتارهای آینده کودک دارد. پس سعی کنید با درک بهتر این موضوع، روشهای مناسبی برای مدیریت کودکان لجباز پیدا کنید.
ویژگیهای کودکان لجباز
یک سری رفتارها در کودکان لجباز دیده میشود که میتوان آنها را به عنوان علائم لجبازی در کودکان برشمرد. در ادامه به معرفی و بررسی برخی از این موارد میپردازیم.
- اصرار بر انجام کارها به روش خود: کودکان لجباز اصرار دارند که کارها همانطور که خودشان میخواهند پیش برود، مادر اصرار میکند که کودک همزمان با دیگر اعضای خانواده ساعت 1 ظهر ناهار بخورد اما کودک دلش میخواهد تا عصر هیچ چیز نخورد.
- مخالفت با پیشنهادات والدین: از آنجایی که کودکان خود را محور تمام اتفاقات میدانند، ممکن است با پیشنهادات والدین صرفا از این جهت که خوششان نمیآید مخالفت کنند.
- گریه و زاری برای رسیدن به خواستهها: کودکان لجباز، در جواب هر نوع مخالفتی با خواستههایشان دست به گریه و زاری میزنند تا شاید پدر و مادر خسته شوند و حق را به کودک بدهند.
- عصبانیت و پرخاشگری در صورت عدم پذیرش خواستهها: گریه و زاری تنها راه رسیدن به خواستههای این نوع کودکان نیست و اگر از راههای دیگر به خواستههای خود نرسند، دست به عصبانیت و پرخاشگری میزنند.
- تلاش برای جلب توجه: لجبازی کودکان گاهی برای جلب توجه است. آنها تلاش میکنند والدین را متوجه خود کنند. از سوی دیگر، ممکن است مقاومت در برابر تغییر باعث این رفتار شود.
- مقاومت در برابر تغییر: در برابر هرگونه تغییر ممکن است مقاومت کنند، هرکاری که خلاف روند زندگی کودک باشد با مقاومت او همراه است.
راهکارهای موثر برای برخورد با کودکان لجباز
در برخورد با کودکان لجباز نباید به گونهای رفتار کنید که باعث تشدید لجبازی او شوید و به نوعی بیشتر لجبازی کند. بلکه در برخورد با اینگونه رفتارها، بهتر است رفتار و علت آن شناسایی شود و سپس به دنبال راه حل موثری برای برخورد با آن رفتار باشید.
میرنا بی شور: “آموزش حل مسئله به کودکان، نهتنها باعث کاهش رفتارهای لجبازانه میشود، بلکه به آنها کمک میکند تا در موقعیتهای مختلف، تصمیمگیری بهتری داشته باشند.”
گوش دادن فعال به کودک
همواره به کودک خود گوش دهید و سعی کنید به او در این موارد توجه کنید و او را درک کنید، گوش دادن فعال میتواند در برخورد با کودک لجباز، موثر باشد.
حفظ آرامش و صبر
هرگز شما آرامش خود را از دست ندهید و در برخورد با کودک هیجانی رفتار نکنید، زمانی که نتوانید با آرامش و به خوبی با این مسئله رفتار کنید صرفا باعث وخیمتر شدن اوضاع خواهید شد.
ایجاد قوانین و مرزهای مشخص
رای خانه، یک سری قوانین طراحی کنید و همینطور برای رعایت نکردن آن قوانین یک سری مجازات. نیاز نیست خشونت به خرج دهید فقط نیاز است که در این زمینه اقتدار کافی را داشته باشید.
استفاده از سیستم تقویت و تنبیه
از سیستم تقویت و تنبیه مثبت و منفی استفاده کنید. در ازای هر کار خوب به او پاداش بدهید و برای کارهای اشتباه و لجبازیهای بیشتر کودک او را تنبیه کنید.
دادن حق انتخاب به کودک
سعی کنید به آنها حق انتخاب بدهید جای اینکه صرفا یک حرف را چندین بار تکرار کنید؛ به کودک به جای آنکه بگویید همین الان وقت خواب است، بگویید که دوست دارد کدام داستان را الان قبل خواب برایت بخوانم؟
الگوی رفتاری مناسب بودن
برای کودک خود الگوی مناسب باشید، کودکان اکثر کارهایی که انجام میدهند را از والدین یا دیگر بزرگسالان میآموزند پس سعی کنید رفتار بهتری از خود نشان دهید.
اجتناب از بحث و جدل بینتیجه
سعی نکنید با کودک خود فقط بحث و جدل داشته باشید، میتوانید به جای بحث کردن به او گوش دهید و تلاش کنید با او ارتباط موثرتری برقرار کنید.
تعیین پیامدهای منطقی برای رفتارها
برای کودک مشخص کنید اعمال و رفتارهای او چه عواقبی میتواند داشته باشد. مثلا به او بگویید اگر اتاقش را تا نیم ساعت دیگر مرتب نکند نمیتواند امشب کارتون مورد علاقهاش را ببیند.
تقویت مهارتهای حل مسئله در کودک
کودکان ممکن است به خوبی یک انسان بالغ مسائل را درک نکنند، پس بهتر است. مثلا اگر به او قول دادهاید که او را به سینما ببرید و حال به هر دلیلی ممکن است نتوانید او را امروز به سینما ببرید، بهتر است به او به شیوه ای که متوجه شود توضیح دهید چرا این اتفاق افتاده.
چه زمانی برای کودکان لجباز به مشاوره نیاز داریم؟
مسئله برخورد با کودکان، نوع تربیت و چگونگی برخورد با رفتارهای آنان یک مسئله تخصصی است و در هر مرحله از این روند که احساس کردید ممکن است نظر یک کارشناس و متخصص بتواند کار راه بهتر پیش ببرد از آن دریغ نکنید. برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر راجب مهارتهای فرزندپروری بهتر است با یک مشاور خانواده حرفهای در ارتباط باشید.
نقش والدین در تربیت کودکان لجباز
خانواده اولین محیط رشد کودک است و نقش مهمی در تربیت او دارد. والدین مسئولیت بزرگی در شکلدهی رفتار کودک دارند.
ماری اینسورث: “کیفیت رابطه بین والدین و کودک میتواند بهطور مستقیم بر تواناییهای اجتماعی، عاطفی و شناختی کودک در آینده تاثیر بگذارد.”
چگونه محیطی امن برای کودکان لجباز ایجاد کنیم؟
همانطور که گفته شد، خانه و محیط خانواده، یک بخش مهم از تربیت فرزند را شامل میشود. والدین باید محیط را به گونهای سامان دهند تا کودک بتواند در یک شرایط و محیط امن رشد پیدا کنند. در محیطی که کودک در حال مشاهده بحث و جدل بین والدین است و همواره اختلاف نظر و کلافگی را مشاهده میکند، نمیتوان انتظار داشتن اخلاق خوب را از کودک داشت، پس همواره به این نکته توجه داشته باشید که ایجاد محیط امن و ایجاد یک ارتباط موثر بین تمام اعضای خانواده میتواند به پرورش درست فکری کودک کمک کند.
نقش ارتباط مثبت در رفتار کودکان لجباز
همانطور که در بخشهای بالاتر نیز گفته شد ارتباط موثر و استفاده از تکنیکهایی مانند گوش دادن فعال میتواند در درک بهتر کودک لجباز کمک کننده باشد. برای اینکه کودکتان به حرف شما گوش دهد، باید بداند شما هم به حرف او گوش میکنید و به او توجه میکنید، پس این یک مسئله دو طرفهاست. با تکنیک تقویت مثبت کارهای خوب او را تقویت کنید و به او این حس را بدهید که انجام دادن کار خوب چقدر میتواند مفیدتر باشد.
چرا درک احساسات کودکان لجباز مهم است؟
کودک شما نیاز دارد احساس کند که شنیده میشود. به احساسات او توجه کنید. اگر ناراحت یا دلخور است، نشان دهید که برای شما مهم است. اگر کودک عصبانی یا خشمگین است، سعی کنید علت آنرا متوجه شوید، مثلا کودک شما به خاطر تکالیف زیادش اضطراب دارد پس شما سعی کنید برای او تایم استراحتی مشخص کنید و برای او استراحتهای کوتاه مدت و یا یک تغذیه خوب آماده کنید تا کودک بتواند از فضای استرس زایی که وجود داشت دوری کند.
سعی کنید همواره به کودک خود حس درک شدن و دوست داشته شدن بدهید و به او این اطمینان خاطر را بدهید که در هر شرایطی کنار او خواهید بود و او را دوست خواهید داشت.. برای مطالعه بیشتر راجب این موضوع به مقاله “درمان استرس در کودکان” مراجعه کنید.
توجه به نیازهای عاطفی و روانی کودک
طبق مطالعات، بیشتر ابعاد شخصیت کودک در سنین کودکی شکل میگیرد پس والدین باید به این نکته توجه کنند که کودکان اکثر نیازهایشان را باید در این دوره ارضا کنند. نیاز در دیده شدن، شنیده شدن، دوست داشته شدن و خیلی از نیازهای دیگر باید در این دوره و در سنین تولد تا 5 سالگی دریافت شود.
مطالعات نشان میدهند که کودکانی که در سالهای اولیه زندگی محبت و توجه کافی دریافت میکنند، در آینده از نظر اجتماعی و عاطفی پایدارتر هستند. برای مطالعه بیشتر راجب این موضوع و تاثیر آن بر استرس و اضطراب کودکان به مقاله “تاثیر محبت بر احساس امنیت و ثبات روانی کودک.” در سایت خانواده شاد مراجعه کنید.
خلاصه مقاله
| بخش | توضیحات |
| مقدمه | معرفی موضوع لجبازی کودکان و چالشهای والدین در مدیریت این رفتار. |
| تعریف لجبازی در کودکان | تأکید بر طبیعی بودن برخی رفتارهای لجبازانه در کودکان و اهمیت واکنش صحیح والدین. |
| اهمیت درک و مدیریت لجبازی | تأکید بر طبیعی بودن برخی رفتارهای لجبازانه در کودکان و اهمیت واکنش صحیح والدین. |
| ویژگیهای کودکان لجباز | شامل ویژگیهایی مانند اصرار بر انجام کارها به روش خود، مخالفت با والدین، گریه برای رسیدن به خواستهها، عصبانیت، جلب توجه، و مقاومت در برابر تغییر. |
| راهکارهای موثر | راهکارهایی مانند گوش دادن فعال، حفظ آرامش، تعیین قوانین مشخص، استفاده از پاداش و تنبیه مثبت، دادن حق انتخاب، و مشورت با متخصصین در صورت نیاز. |
| نقش والدین در تربیت کودکان لجباز | تأکید بر ایجاد محیط امن، ارتباط مثبت، درک احساسات کودک، توجه به نیازهای عاطفی و روانی و اهمیت محبت در شکلگیری شخصیت کودک. |
| نتیجهگیری | جمعبندی اهمیت صبر و توجه والدین در تربیت کودکان و نقش مهم والدین در شکلدهی شخصیت سالم عاطفی و روانی فرزندان. |
نتیجهگیری
تربیت کودک یک امر مهم و انجام درست آن یک مسئله ضروری برای والدین است. پدر و مادر باید به نیازهای فرزندشان توجه کافی را داشته باشند و کودک باید تماما حس دوست داشته شدن، توجه و محبت را از والدین دریافت کند. والدینی که به این موضوع به خوبی اهمیت میدهند و تمام تمرکز خود را بر رفع این نیازهای کودک قرار میدهند، فرزندانی سالم از نظر عاطفی و روانی تحویل جامعه خواهند داد.
توجه داشته باشید مسئله تربیت فرزند، یک مسئله زمانبر و نیازمند و صبر و حوصله است. والدین باید در هر شرایطی بتوانند آرامش خود را حفظ کنند و کودک خود را بخشی از خود ببینند نه یک موجود جداگانه. صبر و حوصله در تربیت فرزند این حس را به کودک میدهد که در هر شرایطی والدین کنار او قرار دارند و با او به خوبی رفتار میشود.همواره بر این مسائل توجه کنید و بدانید که مسئولیت بزرگی بر دوش شما خواهد بود. در نهایت برای اینکه بتوانید با کودک خود بهتر کنار بیایید و همینطور تاثیر بهتری بر او داشته باشید، میتوانید با یک مشاور خانواده خوب در مشهد در راتباط باشید.
منابع:
Surviving the Strong-Willed, Stubborn Child – Montessoriparenting
